Onbegane Grond

"Every artist is an activist and a good activist can be an artist" (Ai Weiwei)

Op zaterdag 24 september organiseert Onbegane Grond het debat "Should Art Save The World?" over de lastige relatie tussen kunst en activisme.

Hoe komt het dat er momenteel nauwelijks activistisch werk gemaakt wordt in Nederland? Waarom brengt het Hollandse kunstklimaat vooral schoonheid voort en weinig idealisme, revolte of rebellie?

“Waar is de Nederlandse Schlingensief?" verzuchtte Erik van Lieshout als Zomergast.

Deze tijd is een tijd zonder "-ismen", het einde van de ideologieën of bewegingen waar we graag bij willen horen. Onder kunstenaars heerst een diffuus gevoel van oppositie. Hebben we nog wel een vijand, of een persoonlijk streven? Wat vroeger controversieel was, vind je nu terug in een willekeurige videoclip op MTV.

Op deze avond brengen we verschillende activisten en kunstenaars bij elkaar om de haat-liefdeverhouding tussen kunst en activisme uit te diepen.

We gaan terug in de tijd met Roel van Duijn, oprichter van Provo, en De Kabouterpartij. En via Skype maken we contact met Voina, een radicaal Russisch kunstcollectief, dat Poetin regelmatig in verlegenheid brengt. Dit deden ze onder andere door het schilderen van een enorme piemel op de brug voor het FSB gebouw (voormalig KGB) die bij opening een erectie toont.

Aan tafel zitten verder Lara Snatager en Caspar van Gemund (Actielab), die demonstraties outsourcen naar Malawi, kunstenaars Coralie Vogelaar en Teun Castelein, die naar aanleiding van de gevangenschap van Ai Weiwei, 'Free Ai Weiwei' shirts lieten produceren in China. Hetzelfde duo haalde ijs van de Noordpool naar Amsterdam, en bood het in stukjes aan als waardevolle poolsouvenirs.

Tot slot schuift ook Rop Gonggrijp aan, bekend als hacker, oprichter van XS4ALL en co-producent van de film Collateral Murder in samenwerking met Julian Assange van Wikileaks. Recent toonde hij aan dat de stemcomputers fraudegevoelig zijn, waardoor we nu weer met het rode potloodje stemmen.

Aanvang 20:00 uur (deur open 19:30)
Meneer de Wit - Postjesweg 2 - Amsterdam
Klik hier voor een routebeschrijving
Zie ook het Facebook-event

Blij verheugd zal Onbegane Grond op donderdag 25 maart de maandelijkse thema-avonden hervatten met een avond rond het thema "Idealisme, vroeger en nu".


In de documentaire "De Kleine Zusters van de Heilige Joseph" schetst Annemarie Strijbosch een prachtig portret van de gelijknamige congregatie, ooit de op één na grootste congregatie van Nederland. Sinds 1872 traden hier meer dan 3000 vrouwen in om hun roeping te volgen en de maatschappij te dienen. De congregatie heeft in Heerlen haar moederhuis; de zusters hebben op tal van plaatsen in Nederland en België gewerkt in ziekenhuizen, zwakzinnigeninrichtingen etc. Ook zijn verschillende zusters werkzaam geweest in China, Indonesië en Kenia.

De meeste van de 240 Kleine Zusters die nog in de congregatie leven zijn nu boven de tachtig en het moment dat ze er niet meer zijn komt steeds dichterbij. Afgewisseld door archiefbeelden vertellen de nonnen openhartig hun verhaal, met de bedoeling om hun idealen na te laten aan de volgende generaties.

De film, die vertelt over armoede, de rol van de vrouw en de keuze die jonge vrouwen maakten voor de rest van hun leven, zal het eerste deel van de avond worden vertoond. Annemarie Strijbosch (documentairemaker, televisiejournalist en antropoloog) zal een korte inleiding geven op de film. Na de film is er gelegenheid voor vragen.

Daarnaast is Stijn Sieckelinck te gast. Hij schreef het boek Het beste van de jeugd, een wijsgerig-pedagogisch perspectief op jongeren en hun ideal(ism)en.

In het tweede deel van de avond zoomen we met beide gasten en het publiek verder in op het thema "Idealisme vroeger en nu". De nonnen in de film zijn idealisten, maar hoe zit dat met de jongere generatie? Is de veel gehoorde kritiek dat jongeren geen idealen meer hebben wel terecht?

Aanvang 20:00 uur (deur open 19:30)
Meneer de Wit - Postjesweg 2 - Amsterdam
Klik hier voor een routebeschrijving
Entree: 5 euro

''Het project', zo vertelt iniatiefneemster Milly Smit aan het begin van de avond, 'is vooral bedoeld om het beeld van de ouderenzorg en ouderdom in het algemeen, te nuanceren'. Want ouderen zijn niet alleen maar zielig, en ouderdom hoeft niet tragisch te zijn. Dat is een misverstand. Daarbij heerst er een taboe rondom de realiteit van ouderdom'.

Het prachtige boek, met foto's van Thomas Manneke en verhalen van verschillende jongere auteurs, is een produkt dat het misverstand probeert te weerleggen. Zowel de Schoonheid als de tragiek van oud zijn komt in het boek naar voren, omdat de fotograaf ouderen laat zien zoals ze zijn, terwijl de auteurs in korte verhalen de ouderdom proberen te ontrafelen met woorden.

Theatermakers Oscar Kocken -een van de auteurs van het boek- en Lukas de Man vervolgen de avond met een voorproefje van hun theaterprogramma Bejaarden en Begeerten. Hiermee proberen zij een van de taboes rondom het ouderdom te doorbreken.

'Intimiteit, begeerte en seksualiteit op hoge leeftijd bestaat en dat willen we laten zien, daar willen we het over hebben, dat willen we horen!' Binnenkort zullen de eerste try-outs zijn en begin volgend jaar is de voorstelling klaar. 'Het is voor bejaarden en ook alleen toegankelijk voor bejaarden. Als je niet bejaard bent en je wil toch komen, kun je alleen naar binnen op vertoon van een bejaarde'.

Na de pauze vervolgt Erik Scherder met een fantastische bijdrage over zijn visie op de schoonheid en tragiek van ouderdom. Ook vertelt hij over de relatie die er is tussen bewegen op vroege leeftijd en geheugenproblematiek op latere leeftijd.

Middels evidence based onderzoek en beeldend materiaal toont hij aan dat voldoende beweging, zelfs maar een paar keer per week, samenhangt met minder geheugenproblemen en mogelijk een kleinere kans op dementie, zoals Alzheimer. Door meer beweging nu, kan de tragiek van de ouderdom worden voorkomen. Een duidelijke, maar onderschatte boodschap, die Erik Scherder, met veel enthousiasme, vertelt aan wie het maar horen wil. Het publiek dat bij de laatste editie van dit jaar van Onbegane Grond was, heeft het in ieder geval duidelijk gehoord.

Een zestal foto's van de expositie behorend bij het project "Het is later" hangen vanaf eind november in de hal van Meneer de Wit, via ingang Witte de Witstraat 10 in Amsterdam.

Aan de hand van het project "Het is later" en de inbreng van drie gastsprekers stelt Onbegane Grond tijdens de dertiende editie het thema de Schoonheid en Tragiek van Ouderdom centraal.


In een bijzondere combinatie van literatuur en fotografie toont het boek "Het is later" dat er in de ouderdom zowel kwetsbaarheid als kracht en levenslust schuilt.

Initiatiefneemster Milly Smit is te gast om over het project te vertellen samen met Oscar Kocken die tevens het verhaal voorleest dat hij hiervoor schreef. Ook zal Oscar samen met Lukas de Man vertellen over hun project Bejaarden en Begeerte, waar ze een voorproefje van zullen geven. Daarnaast bespreekt Erik Scherder, hoogleraar Klinische Neuropsychologie aan de VU en expert op het gebied van ouderen en dementie, zijn gedachten en ideeën bij het thema en de (on)mogelijkheden om dementie te voorkomen.

Tevens zal de avond het startsein zijn voor foto-expositie van "Het is later", die een aantal weken in Meneer de Wit te zien zal zijn.

Aanvang 20:00 uur (deur open 19:30)
Meneer de Wit - Postjesweg 2 - Amsterdam
Klik hier voor een routebeschrijving
Entree: 5 euro

Tijdens deze twaalfde editie Onbegane Grond werd het grensvlak verkend tussen kunst, journalistiek en reclame. Lino Hellings en Joost van de Loo vertelden over het P.A.P.A.-platform. In daarop volgende discussie werd met Volkskrant-journalist Michael Persson en de andere aanwezigen besproken wat de toegevoegde waarde zou kunnen zijn van dit initiatief.


De Participating Artist Press Agency, wil ‘nieuws wil maken’ door ‘nieuwswaardige acties’ te ondernemen. De methode die “een P.A.P.A.-correspondent” hiervoor gebruikt bestaat in eerste instantie uit onvoorbereide wandelingen door de publieke ruimte waarbij hij het “nieuws” tot zich laat komen, om hier vervolgens patronen in te ontdekken. Hierna neemt de P.A.P.A.-correspondent het initiatief door een actie te ontwerpen waarmee nieuws wordt gemaakt.

Anders dan de conventionele journalistiek is de kunstenaar hiermee onderdeel van de situatie geworden en zal het dat wat zich oorspronkelijk voordeed, uitvergroten of een andere vorm geven.

Doordat het uitgaat van de dingen die zich ergens op een plek in het openbaar voordoen blijft P.A.P.A. welbewust aan de oppervlakte van het nieuws. Er zijn daarmee heel waardevolle gebieden in de journalistiek die PAPA niet zal, wil of kan bestrijken. Toch kan het een waardevolle aanvulling zijn op de bestaande vormen van journalistiek en participerende kunst.

Door de gebruikte methode laat P.A.P.A. zich misschien het best omschrijven als een optelling van kunst, reclame en journalistiek. Echter, doordat P.A.P.A. nog in ontwikkeling is, zijn er nog geen concrete resultaten van “nieuwsaardige acties” die P.A.P.A. heeft ondernomen. Daarom is het moeilijk te benoemen wat het platform is of precies gaat worden. Bovendien is het zo dat juist doordat P.A.P.A. het conventionele probeert te ontstijgen, het zich moeilijk laat vangen in woorden. Om tot het uiteindelijke ontwerp van het platform te komen, onderzoekt P.A.P.A. de publieke ruimte samen met kunstenaars/fotojournalisten in Dhaka, Bangladesh; Lagos, Nigeria; Rotterdam, Nederland en Bishkek, Kirgizië.

Als je de totstandkoming van het platform wilt volgen: zie de website van P.A.P.A..

Hieronder zijn de presentaties van Lino Hellings en Joost van de Loo te bekijken.

LINOPAPAOBG
http://www.scribd.com/doc/22013664


Papa at Onbegane Grond 281009

Woensdag 28 oktober zijn bij Onbegane Grond drie sprekers te gast rond het thema "kunst als de nieuwe journalistiek" .

"P.A.P.A.", de Participating Artists Press Agency, wil nieuws veroorzaken door artistieke acties te organiseren die nieuwswaardig zijn. Hiervoor brengt Lino Hellings kunstenaars, journalisten en fotojournalisten in een platform samen.


Street economics: this image is representative of how many Nigerians struggle to eke out a living. It is possible that this man could be a university graduate, but has to push carts to make ends meet. Lagos Nigeria, 2009, fotograaf: Babasola Bamiro.

In een beeldende presentatie met voorbeelden uit onder andere Nigeria laat zij het eerste deel van de avond zien hoe P.A.P.A. dit ten uitvoering denkt te brengen.

Vervolgens legt Joost van de Loo, vanuit zijn expertise als reclamemaker, uit waarom veel mensen enthousiast zouden kunnen raken over deze vorm van journalistiek.

Tenslotte gaat Michael Persson, journalist bij de Volkskrant economie-redactie, in op de plek die P.A.P.A. zou kunnen innemen binnen de redactionele en economische
realiteit van de moderne nieuwsmedia, waarna het publiek wordt uitgenodigd mee te discussieren.

Aanvang: 20:00
Lokatie: Meneer de Wit - Postjesweg 2 - Amsterdam-West
Klik hier voor een routebeschrijving

Meer informatie over Meneer de Wit, zie: http://www.meneerdewit.com
Om een plekje te reserveren kun je mailen naar onbeganegrond(at)gmail.com.

Terwijl de avond langzaam donkerrood kleurt, op een van de eerste herfstdagen van het jaar, begint de 11e editie Onbegane Grond in Meneer de Wit in Amsterdam-West met een presentatie van het fotodocument “De buurman, z’n ex en de eigenaar van de wasserette” van fotograaf Maarten Tromp. Hij laat een selectie van de foto’s uit dit boek zien en vertelt –eerst nog bedeesd- over de achtergronden van dit project.

Zijn idee voor het boek ontstaat een aantal jaren geleden, als de negatieve berichtgeving over de wijk in de media in korte tijd toeneemt. Moorden en straatterreur maken de Indische buurt onleefbaar, als hij de kranten en reportages moet geloven. Gaat dit werkelijk over de plek waar hij woont en die hij kent?

Hij besluit een alternatief beeld te laten zien en dat tegenover die negatieve berichtgeving te stellen. De straatbeelden die hij in twee en een half jaar maakte, zijn prachtig en bevatten vaak een dubbele laag: een politieman die een man bij z’n kraag vat/een lachende man in uniform naast een oudere ietwat beduusd kijkende heer, donkere mannen met knuppels komt uit de struiken tevoorschijn/een groepje cricketers loopt in het Flevopark, een moslim naast een blanke vrouw/een man met baard in traditionele kledij naast een dame van middelbare leeftijd.

De beelden en woorden leiden snel tot discussie. Wat is nu precies het beeld wat Maarten ons wil laten zien is een vraag die verschillende keren wordt gesteld. Maarten, nu uitgesprokener, wil weten wat wij zien. Want in dit project, zo betoogt hij, laat hij de kijker bepalen wat er te zien is. Als gevolg daarvan krijgen vooroordelen de kans om naar de oppervlakte te komen. Zie ik een buurt waar alleen maar problemen zijn of groepjes hangjongeren waar ik in een grote boog omheen loop? Of zie ik een buurt met een schoonheid in diversiteit en een bruisend leven op straat?

Na de pauze neemt filosoof Ronald Hünneman het woord met een lezing over het essentialisme in het (Westerse) denken. Hij neemt ons als eerste mee naar de gedachten van de oude filosofen Plato en Aristoteles. Plato, zo vertelt hij, dacht dat er buiten de waarneembare wereld om ons heen, een zogenaamde Ideeënwereld is waarin de Ideeën van alle dingen bestaan.

Deze zogenaamde Ideeën of oerbeelden zijn onveranderlijk. Dit in tegenstelling tot de voorwerpen om ons heen; die aan voortdurende verandering onderhevig zijn en die hun afgeleide ‘bestaan’ danken aan de Ideeën. Wat een mens een mens maakt of een paard een paard, zo dacht Plato, is de Idee Mens en de Idee Paard. Niet lang daarna kwam Aristoteles met een alternatieve gedachte hierover. Terwijl bij Plato de idee van dingen buiten die dingen zelf bestaat, was de gedachte van Aristoteles dat de dingen een essentie hebben, die binnenin in de dingen zelf zit. Datgene wat een mens een mens maakt of een paard een ligt in de mens en in het paard besloten, en bevindt zich niet daarbuiten. Kort gezegd werd deze grondgedachte van “essentialisme” populair. Het werd opgenomen in het Westerse, christelijk denken, en het islamitische denken.


Bevlogen zet Ronald vervolgens uiteen dat een belangrijk en radicaal gevolg van dit essentialistische denken het generisch taalgebruik is. Dit kennen we anno nu nog altijd: we hebben de neiging te praten in algemene termen als bijvoorbeeld de vrouw is… en de man is …, alsof er een ondeelbare essentie bestaat die in elke vrouw of in elke man of elk ander persoon of concept aanwezig is. Boeken als Mannen komen van Mars en Vrouwen komen van Venus, maar ook de retoriek van politici als Wilders drijft op essentialistisch denken. En hoe krachtig is het wel niet? Maakt essentialisme de wereld om ons heen niet een stukje beter te begrijpen? Maakt het ingewikkelde zaken niet een stuk simpeler als we denken in termen als de man, de vrouw, de buurt en de allochtoon.

Essentialistisch denken doet echter vooral veel mensen te kort doet, zo gaat Ronald verder. Daarom is het belangrijk -hoe moeilijk dat ook is- in verzet te komen tegen essentialistisch denken. Te vechten tegen een onwenselijke en risicovolle versimpeling van de werkelijkheid. Het prikkelt het publiek tot een levendige discussie. Hardop wordt de vraag gesteld of we er werkelijk iets mis is met overmatige generalisaties en of we ons daar überhaupt tegen kunnen verzetten.

Hoe onmogelijk dat ook lijkt, besluit Ronald zijn lezing, kennis, wetenschap, muziek, literatuur en internet zijn in staat je een genuanceerder beeld van de werkelijkheid te geven. Het project van Maarten duidt hij als zo’n daad van verzet. Als een antwoord op een valse karikatuur van een buurt waar onder een laag van vooroordelen en stereotyperingen iets anders te zien valt. En wat er dan te zien is, dat is aan de kijker.

De gehele presentatie van Ronald is te bekijken door hier te klikken.

Tot slot vind je hieronder de links voor de website van Maarten Tromp:
www.maartentromp.net
en de website van Ronald Hünneman:
www.liaturches.nl

Op woensdag 23 september zal Onbegane Grond de maandelijkse avonden in Meneer de Wit vervolgen met een thema-avond met twee interessante gasten:

Allereerst presenteert onafhankelijk fotograaf en filmmaker Maarten Tromp zijn fotodocument "De buurman, z'n ex en de eigenaar van de wasserette" over de Indische buurt in Amsterdam. Hierin biedt hij -in reactie op de jarenlange negatieve berichtgeving- een alternatief beeld van zijn buurt. Hij gaat in op de achtergronden van dit project aan de hand van een serie foto's uit dit boek.

Filosoof Ronald Hünneman vervolgt na de pauze met een intrigerende lezing over het onderwerp Hoe beelden en woorden onze wereld kleuren, waarin hij ingaat op de onontkoombare vorming en vervorming van de wereld om ons heen en het noodzakelijke, maar bijna onmogelijke verzet daartegen.

Hierna volgt een discussie met het publiek.

Aanvang: 20:00
Lokatie: Meneer de Wit - Postjesweg 2 - Amsterdam-West
Klik hier voor een routebeschrijving

Meer informatie over Meneer de Wit, zie: http://www.meneerdewit.com
Om een plekje te reserveren kun je mailen naar onbeganegrond(at)gmail.com.

Het is warm in het Pop Up Café, en de temperatuur lijkt nog iets te stijgen wanneer beeldend kunstenaar Coralie Vogelaar voorbeelden begint te laten zien van de haatmail die jarenlang werd verzameld door collega-kunstenaar TINKEBELL. Ze vertelt ondertussen hoe zij zocht op internet naar de persoonlijke informatie van de afzenders. Onder meer op zoek naar een antwoord op de vraag: wie zijn toch de mensen die dit sturen? speurt ze maandenlang het web af.

Van veel van de haatmailers bleek tot hun beider verrassing schrikbarend veel informatie te vinden. Zo’n duizend haatmails met daarbij de ongecensureerde informatie die Coralie vond, werden uiteindelijk in boekvorm uitgegeven onder de naam DEAREST TINKEBELL.

De in het boek verzamelde foto's, blogs, dagboeken, facebook-post, zijn niet afkomstig van engerds. Nee, juist van ogenschijnlijk doodnormale mensen; gezellige huisvrouwen, schattige of enigszins opgeschoten pubers en vriendelijke dierenliefhebbers. De combinatie met de haatmailtjes –vooral uitblinkend in grof taalgebruik, niet in creativiteit- maken het project een fascinerend geheel: vaak bizar en treurig, bij tijd en wijlen humoristisch, maar soms ook vrij walgelijk.



Coralie vertelt dat zij en Tinkebell met dit project bewust een (juridische) grens over zijn gegaan: "Het publiceren van deze informatie mag niet, maar soms moet je als kunstenaars een grens over gaan om een statement te maken."

Ze willen met het boek laten zien wie de haatmailstuurders wel niet zijn, die (semi)-publieke figuren zoals Tinkebell (maar je hoeft niet lang na te denken voor meer voorbeelden) via een e-mailtje beledigen, bedreigen en beschimpen. Vaak anoniem, dus zonder dat zij verantwoording hoeven af te leggen voor wat ze schrijven. Tot het uitkomen van dit boek dan natuurlijk.

"Op deze manier laten we zien wie [een deel van de] haatmailers zijn en vergroten we het fenomeen uit op een manier die hopelijk aan het denken zet. Bovendien laten we zien dat heel veel mensen heel makkelijk traceerbaar zijn en dat mensen veel informatie op internet zetten zonder goed na te denken over wat de gevolgen zouden kunnen zijn".



Het project levert veel vragen op en door de vele kanten die aan het verhaal zitten ook allerlei verschillende meningen. Als snel ontstaat er een levendige discussie in de zaal.

Na de pauze reageert Jan-Willem van Prooijen, sociaal psycholoog en onderzoeker aan de Vrije Universiteit, op het project. Hij gaat onder meer in op de vraag of haatmailers misschien wel een apart soort mensen zijn die zich op bepaalde aspecten onderscheiden van anderen?

"Er is geen eenduidig antwoord te geven op die vraag. We weten wel uit onderzoek dat er factoren zijn die er voor zorgen dat mensen eerder haatreacties uiten. Een aantal van die factoren zie je terug in dit project: als mensen zich anoniem wanen wordt de drempel lager om vanuit een bepaalde woede te reageren. Dat het vooral pubers zijn verbaast me ook niet. Pubers denken over het algemeen meer zwart-wit en hebben een lagere impulscontrole. Ze schrijven sneller een heftig mailtje en drukken waarschijnlijk voordat ze er goed over hebben nagedacht, al op “send”. Bovendien is het zo dat mensen die zich sterk moreel verbonden voelen met iets -in dit geval dus katten- veel eerder geneigd zijn hun agressie en woede op een heftige manier te uiten".

De vraag of die blijft interesseren is of er een soort profiel te maken is van het soort mensen dat haatmails schrijft. Die vraag is volgens hem moeilijk te beantwoorden.

"Dat is nog nooit echt onderzocht. Wat wel blijkt is dat er bepaalde omstandigheden, of situationele factoren gerelateerd zijn aan dit soort gedrag. Er blijkt bijvoorbeeld dat sociale isolatie, maar ook narcisme een voorspeller is voor agressie."

Narcistische mensen -mensen die onder meer vaak een positiever beeld van zichzelf hebben dan hun omgeving van ze heeft- voelen zich volgens Jan-Willem eerder geroepen anderen aan te spreken of tot de orde te roepen. Ook blijkt volgens hem dat deze mensen eerder geneigd tot agressief gedrag. Daarnaast is het zo dat deze mensen meer informatie van zichzelf op internet plaatsen. Je zou kunnen zeggen dat die mensen een soort exhibitionistische neiging lijken te hebben. Dit past bij wat Coralie ontdekte en publiceerde in het boek: na even zoeken vond ze ontzettend veel persoonlijke informatie van de haatmailers.

Hoewel DEAREST TINKEBELL. bovenal een artistiek project is waarmee Coralie en Tinkebell een maatschappelijk statement maken, ziet Jan-Willem mede hierdoor een duidelijke wetenschappelijke relevantie: “Ondanks dat ze iets gedaan hebben wat niet mag, vind ik het toch wel een geweldig project. De collectie haatmails van het boek zou zeker een bron van onderzoek kunnen zijn, maar in de wetenschap gelden strengere regels, bijvoorbeeld ten aanzien van anonimiteit. Maar ik zou het erg interessant vinden een onderzoek uit te voeren naar dit fenomeen”.

En wat gaan we nog van Coralie horen?

“Misschien een boek over haatmails aan Geert Wilders. Dat zou ik best leuk vinden. Of een gesprek met een paar mensen uit het boek. Ik zou wel willen horen wat zij eigenlijk er van vinden.”

Wij ook.


Voor geinteresseerden wat achtergrondliteratuur (met dank aan Jan-Willem van Prooijen):

Baumeister, R. F. (1997). Evil: Inside human violence and cruelty. New York: Henry Holt. (boek)

Buffardi, L. E., & Campbell, W. K. (2008). Narcissism and social networking web sites. Personality and Social Psychology Bulletin, 34, 1303-1314.

Bushman, B. J., & Baumeister, R. J. (1998). Threatened egotism, narcissism, self-esteem, and direct and displaced aggression: Does self-love or self-hate lead to violence? Journal of Personality and Social Psychology, 75, 219-229. (artikel te vinden via e-journals)

Frankenberger, K. D. (2000). Adolescent egocentrism: A comparison among adolescents and adults. Journal of Adolescence, 23, 343-354. (artikel te vinden via Google)

Twenge, J. M., Baumeister, R. F., Tice, D. M., & Stucke, T. S. (2001). If you can’t join them, beat them: Effects of social exclusion on aggressive behavior. Journal of Personality and Social Psychology, 81, 1058-1069. (artikel te vinden via e-journals)

Woensdag 22 juli organiseert Onbegane Grond een volgende avond in samenwerking met het Pop Up Cafe, een tijdelijke expositie en café in de galerie van Meneer de Wit in Amsterdam West.

Op deze avond praten we met Coralie Vogelaar over het controversiële en intrigerende project Dearest Tinkebell.




Dit project bestaat uit een boek waarin alle haatmail is verzameld die de Nederlandse kunstenares Tinkebell heeft ontvangen tussen 2004-2008. Het merendeel van de berichten zijn een reactie op de het My Dearest Cat Pinkeltje (2004) project; waarbij Tinkebell een handtas maakte van haar eigen kat.

Het boek werd gemaakt in nauwe samenwerking met Coralie, die de oorsprong en afzender van de anonieme haatmails verzamelde. Ze achterhaalde deze
persoonlijke informatie (zoals foto's, blogs en adressen) allemaal via het web.

Daarnaast is Jan-Willem van Prooijen te gast, als sociaal-psycholoog/onderzoeker verbonden aan de Vrije Universiteit te Amsterdam en geïnteresseerd in onder meer haatreacties, dehumanisering en reacties op tegen-normatief gedrag. Hij zal reageren op het project waarna we verder in gesprek gaan met de gasten en het publiek.

Aanvang: 20:00
Lokatie: Pop Up Cafe - Meneer de Wit - Postjesweg 2 - Amsterdam-West
Klik hier voor een routebeschrijving

Voor meer over het Pop Up Cafe zie http://www.popupcafe.org
Om een plekje te reserveren kun je mailen naar onbeganegrond@gmail.com.

"Hugo Chavez: held of struikrover, groen of rood?" is de eerste vraag die wordt gesteld aan het publiek. De zaal kleurt gelijkmatig groen en rood; de meningen zijn verdeeld.

De reactie van Max van Lingen, een van de twee gastsprekers en lid van de Internationale Socialisten, reageert eveneens ambivalent. Dat er het laatste decennium sprake is van een verandering in Venezuela die deels socialistisch genoemd kan worden moedigt hij aan: "Het land wend zich af van het neo-liberalisme, dat het land en het continent weinig meer opleverde dan gigantische verschillen tussen arm en rijk, maar de macht is echter niet werkelijk aan het volk. De macht in Venezuela ligt bij Chavez zelf, en dat keur ik af".

Edwin Koopman, journalist en Latijns-Amerika-kenner die het land recent nog bezocht, denkt er grotendeels hetzelfde over: "Wat er nu aan de hand is in Venezuela is geen echt socialisme. Ja, de mensen willen verandering en Chavez brengt hen dat. Maar anders dan in andere landen in Latijns-Amerika waar sociaal-democratieen ontstaan ligt hier veel te veel macht bij een persoon. Hoe dan ook zou hij moeten worden afgerekend op zijn daden en hoewel hij weldegelijk veel doet aan bijvoorbeeld sociale projecten, groeit hij langzaam uit tot een soort dictator die geen tegenspraak lijkt te dulden: vrij pers wordt aan banden gelegd, coorporaties zijn veelal in staatshanden en de oppositie is zo goed als uitgerangeerd ".

We gaan op zoek naar een antwoord op de vraag wat dan wel de waarde is van de bolivariaanse revolutie die Chavez een decennium geleden uitriep. Wat is de betekenis van het "¡Patria, Socialismo o Muerte!" van de oud-militair die het land sindsdien regeert? Het is een complexe vraag waar vele antwoorden op mogelijk zijn.

Naast een diepere duiding van de rol van Chavez, zoeken we naar verklaringen voor de opkomst van sociaal-democratieen in verschillende andere landen in Latijns-Amerika zoals Chili, Argentinie, Bolivia en Brazilie. Want ook daar lijkt definitief te worden afgerekend met de traditie van door de Verenigde Staten gesteunde rechtse regeringen en het door hen opgelegde neo-liberalistische systeem. Volgens Edwin Koopman is overduidelijk gebleken dat dit systeem niet werkt in Latijns-Amerika omdat het de rijke elite rijker maakte en geen oplossing gaf voor de armoede van de meerderheid. De linkse beweging die nu in het continent te zien is vooral een reactie daarop. De meeste mensen in Latijns-Amerika willen verandering en hopen dat er nu eindelijk betere tijden aan breken. Chavez speelt daarbij volgens hem een belangrijke symbolische rol in, maar ook zonder Chavez zou er nu een andere, linkse wind door het continent hebben gewaaid.

Tenslotte vragen we ons af of het nieuwe socialisme of de opkomende sociaal-democratische systemen werkelijk de oplossing kunnen bieden voor de levensgrote sociale en economische problemen waar de landen in Latijns-Amerika voor staan. We discussieren of een man als Chavez of juist ander soort leiders zouden moeten opstaan? Het socialisme heeft toch ook niet alle antwoorden? We worden het nooit helemaal eens...

Wat we wel weten is dat het een zeer interessante avond Onbegane Grond was, dus: "¡Hasta, La Proxima!"

Tot slot nog een tip:
Meer weten over Hugo Chavez en de linkse beweging in Latijns Amerika: kijk de documentaire over dit onderwerp, die zeer de moeite waard is en genoemd werd tijdens de avond: The Revolution Will Not be Televised.

In verschillende landen in Latijns-Amerika, zoals Venezuela, Bolivia, Chili en Brazilië ontwikkelen zich de laatste jaren verschillende vormen van een sociaal-democratie die een einde lijken te willen maken aan de sociale en economische ongelijkheid op het continent.

Het afgelopen decennium is president Hugo Chavez van Venezuela zelfs het symbool geworden van deze nieuwe linkse beweging. Tegelijkertijd zien velen hem als een typisch voorbeeld van het populisme en het machismo dat kenmerkend zou zijn voor de Latijns-Amerikaanse politiek van de afgelopen eeuw. Sommigen zien in hem zelfs een dictator of sterker; een boef.

Welke rol speelt beeldvorming hierin? Wat speelt er achter de beperkte informatie en beelden die ons bereiken? Gaat het slechts om een handjevol charismatische leiders zoals Chavez, of is er sprake van werkelijke fundamentele veranderingen in de Latijns-Amerikaanse politiek?

Op deze avond gaat Onbegane Grond in gesprek met Max van Lingen (Internationale Socialisten) en Edwin Koopman (journalist en Latijns-Amerika deskundige) over deze en andere vragen.



Datum: dinsdag 26 mei
Lokatie: Meneer de Wit - Centrale Hal - Witte de Withstraat 10 (andere ruimte en ingang dan normaal) - Klik hier voor een routebeschrijving
Programma:
20:00 Aanvang
22:00 Borrel
Entree: 5 euro
Deur open vanaf 19:30

Stuur een mailtje naar onbeganegrond@gmail.com om een plekje te reserveren.

Krijn Christiaansen is ontwerper in de publieke ruimte. Bij Onbegane Grond liet hij verschillende voorbeelden zien van de ontwerpen die hij de afgelopen jaren heeft gemaakt. Volgens stadsontwikkelaar Hans Karssenberg (Stipo en Inspiring Cities ) zijn het prachtige voorbeelden van ontwerpen die ingaan op de spanning tussen de private en openbare ruimte.

In de ontwerpen die Krijn maakte voor een nieuwbouwwijk in Houten, zoals op de foto boven, wordt duidelijk dat de openbare ruimte voor iedereen belangrijk is, maar dat mensen tegelijkertijd hun eigen, individuele belang in die ruimte bevechten. Vaak staan deze belangen tegenover elkaar of sluiten ze elkaar uit. Volgens Karssenberg is het zelfs zo dat voor elk stukje openbare ruimte gevochten is.

Na een presentatie van Krijn, vervolgden we na een pauze de avond met een gesprek waarin al snel bleek dat de openbare ruimte moeilijk te definiëren valt. Beschouwen we alleen de fysieke ruimte een onderdeel van de publieke ruimte, of vindt er met nieuwe media zoals internet een verschuiving plaats naar een nieuwe, virtuele openbare ruimte?

Verder werd er gesproken over de openbare ruimte in Amsterdam, waar Hans Karssenberg met Stipo en Inspiring Cities betrokken is bij verschillende projecten. Uit de voorbeelden die hij geeft blijkt dat er meer en meer vanuit een integraal idee word nagedacht. Door verschillende disciplines, met ieder hun eigen gedachte en waarheid over de openbare ruimte, te verenigen en samen te laten werken wordt de zich steeds weer ontwikkelende stad vormgegeven.

Op deze avond staat het thema "Vormen en Verhalen in de Openbare ruimte" centraal. De openbare ruimte is van ons allemaal, maar vooral beleidsmakers, architecten, kunstenaars en ontwerpers bepalen hoe die ruimte eruit ziet. Hoe gebeurt dat eigenlijk?

Onbegane Grond gaat in gesprek met Hans Karssenberg (oprichter van o.a. Stipo en Inspiring Cities), deskundige op het gebied van stedelijke vernieuwing, en Krijn Christiaansen, conceptueel ontwerper, over onder meer de openbare ruimte in de stad en daarbuiten, en de rol van vrije vormgeving en creativiteit bij de inrichting daarvan. Krijn zal aan de hand van een aantal van zijn interessante ontwerpen laten zien en vertellen hoe hij te werk gaat.

Datum: dinsdag 28 april
Lokatie: Meneer de Wit - Projectruimte - Postjesweg 2, 1057 EA Amsterdam- Klik hier voor een routebeschrijving

Programma:

20:00 Aanvang

21:45 Borrel

Entree: 5 euro
Deur open vanaf 19:30

Stuur een mailtje naar onbeganegrond@gmail.com om een plekje te reserveren

Op de zevende avond Onbegane Grond stond het thema Moderne mythen en legenden centraal. Twee bijzondere gasten, Eric Moormann en Peter de Kock, die van gedachten wisselden over dit thema gekoppeld aan delen van de documentaire "De Handen van Che Guevara". Tijdens het gesprek tussen de mythologiekenner, de documentairemaker en het publiek werd de grens tussen de waarheid en de mythe verkend.

De waarheid en de mythe bestaan, volgens Moormann, naast elkaar. In het geval van het verhaal van de verdwenen handen van Che loopt naar zijn idee de verifieerbare werkelijkheid van gebeurtenissen over in een schemergebied waarin feit en fictie niet meer goed van elkaar te onderscheiden zijn. Uiteindelijk gaat dit weer over in een verhaal dat in verschillende opzichten mythisch te noemen is. In het verhaal van de handen van Che zijn volgens de hoogleraar ook duidelijk mythische kenmerken te herkennen, zoals de verdwenen handen die -of ze nu wel of niet gevonden zijn- een relikwie-status lijken te hebben gekregen.

"De waarheid ligt verscholen in de verschillende interpretaties waaruit ze is opgebouwd." (Citaat toegeschreven aan Che Guevara)

Hoewel Peter de Kock vertelde dat hij in eerste instantie probeerde te reconstrueren wat er nu precies gebeurd was nadat de handen van het dode lichaam van Guevara werden gescheiden, liet hij gaandeweg de jaren dat hij bezig was met het project, het idee van het vaststellen van de waarheid los. Hij besefte dat in de verhalen die hij te horen kreeg de 'waarheid' zich in in allerlei gedaantes manifesteerde. Niet de waarheid werd het uitgangspunt van de film, maar de aanschakeling van getuigenissen en interpretaties waarin -zoals het citaat aan het begin van de film - de waarheid verscholen ligt. In die zin erkent hij dat het verhaal als zodanig een mythisch karakter heeft, ook al is hij er persoonlijk van overtuigd dat de handen in het bezit zijn van Fidel Castro.

Tijdens de avond werd langzaam uitgezoomd naar de achtergrond van het grensvlak tussen het verhaal en de mythe. Volgens Eric Moormann kan een mythe worden gezien als verklaringsmodel voor het niet verifieerbare. Bij de mythe gaat het niet meer om de waarheid, maar om de verklaring die mensen die bij "de geschiedenis in kwestie" betrokken zijn geweest aan het 'onverklaarbare' hebben gegeven. In die zin zou "het verhaal van de verdwenen handen goed passen in een 'nieuwe traditie' van moderne mythevorming. De levende mythe van de handen van Che Guevara.

De intrigerende beelden uit de documentaire en het gesprek dat ontstond tussen de gasten en het publiek leverden een spannende avond op waarop nog lang werd nageborreld in de kelder van de prachtige nieuwe lokatie Meneer de Wit.

DVD Bestellen

Wil je een DVD met de bijzondere documentaire "de Handen van Che Guevara" van Peter de Kock bestellen (kosten 20 euro) om hem eens helemaal te kunnen zien? Stuur dan een mailtje naar: anco(apestaartje)dehandenvancheguevara(punt)nl

Was je erbij en wil je laten weten wat je van de avond vond?
Laat dan hieronder een bericht achter.

In 1997 werd, onder een landingsbaan in Bolivia, het lichaam ontdekt van Che Guevara. Het laatste mysterie omtrent zijn leven en dood leek daarmee te zijn opgelost. Totdat bleek dat aan zijn lichaam de handen ontbraken.

De documentaire “De handen van Che Guevara” is een zoektocht naar de afgehakte en spoorloos verdwenen handen van Che Guevara. Een zoektocht die leidt naar een aantal opmerkelijke mensen; mannen en vrouwen die bereid waren hun leven te wagen voor twee dode handen. Aan de hand van hun getuigenissen en anekdotes ontvouwt zich een verhaal dat zò bizar en geheim is dat het werd verbannen naar de schaduwkant van de geschiedenis.

(Lees meer op de website van de documentaire)

Op deze speciale avond zal Onbegane Grond aan de hand van delen van de internationaal bekroonde documentaire in gesprek gaan met documentairemaker Peter de Kock en Eric Moormann, hoogleraar aan de Radboud Universiteit Nijmegen en kenner van klassieke en moderne mythologie. We praten over de vraag hoe dit soort mythen/legenden ontstaan en hoe deze zich verhouden die tot de waarheid?

Datum: dinsdag 31 maart
Lokatie: Meneer de Wit - Projectruimte - Postjesweg 2, 1057 EA Amsterdam- Klik hier voor een routebeschrijving

Programma:

20:00 Aanvang

21:45 Borrel

Entree: 5 euro
Deur open vanaf 19:30

Stuur een mailtje naar onbeganegrond@gmail.com om een plekje te reserveren

Ook deze avond Onbegane Grond was erg geslaagd. Tsead Bruinja las voor uit eigen werk en besprak met ons gedichten die aanwezigen hadden meegenomen. Tsead liet ons zien en horen welke keuzes hij maakte bij het schrijven van onder andere het gedicht Stinne op Swart, dat hij maakte voor een kunstproject en sinds een aantal jaar levensgroot in een weiland in Friesland te lezen en bewonderen is. Zie hierboven het filmpje. Hieronder is het gedicht in het Nederlands en in het Fries afgedrukt.

STINNE OP SWART

wyn folt de jas
de stetson

dy iene dy’t mâl is mei al it oare
seit hy of sis ik

oft de grûn net in doar is
oft dy weach net in doar is

seit hy of ik my ta
hoe djipsto
neist my lizzen komst

hynder dat foar de weagen út
it wetter ûntdraaft

it stint op syn swarte glânsrêch
it stint op syn plusige swypsturt

kleur wint grûn
en ik sis ôf

of ta

IJVEREN OP ZWART

wind vult de jas
de stetson

die ene die houdt van al het andere
zegt hij of zeg ik

of de grond niet een deur is
of die golf niet een deur is

zegt hij of ik me toe
hoe diep je
naast me komt liggen

paard dat voor de golven uit
het water ontdraaft

het ijvert op zijn zwarte glansrug
het ijvert op zijn pluizige zwiepstaart

kleur wint grond
en ik zeg af

of toe

Wil je meer weter over het werk van Tsead? Klik hier voor zijn website.

De verhouding tussen psychiatrie en de samenleving is complex. Zowel maatschappelijke, ethische en hele praktische overwegingen komen elkaar op dit terrein tegen en staan vaak op gespannen voet. De discussie over hoe de samenleving omgaat met psychiatrie is ingewikkeld en wordt al decennialang gevoerd. De inzichten varieren van het buiten de maatschappij plaatsen van psychiatrische patienten tot het plaatsen en behandelen van patienten midden in bijvoorbeeld een 'gewone woonwijk' in een stad als Amsterdam.

De film van Marc en Antoinette liet ons zien dat de scheiding tussen gezond en ongezond, psychiatrische en niet-psychiatrisch moeilijk te trekken is. De beelden in de film zijn vaak indringend, maar het is niet altijd duidelijk of er sprake is van beelden die gemaakt zijn door de patienten van de instelling of door anderen. En... maakt dat uit?

Lowijs Perquin betoogde dat de kant van de psychiatrie die mensen vooral kennen een verkeerd beeld schetst van de psychiatrische realiteit. Slechts een klein percentage psychiatrische patienten zit in een instelling of krijgt intensieve zorg elders. Het overgrote deel van de psychiatrie betreft echter mensen die niet , zoals vaak wordt gezegd, "gestoord" of "gek" zijn, maar personen met angstklachten, depressie of andere veel voorkomende problemen.

Onder meer door recente incidenten komt de psychiatrie vaak in een negatief daglicht te staan. Perquin betreurt dit, maar geeft aan dat dit tegelijkertijd zorgt voor discussie en innovatie van de psychiatrie. Tijdens deze avond werd het publiek gevraagd over deze en andere aspecten van "Psychiatrie en maatschappij" hun mening te geven.

Op dinsdag 30 september 2008 zijn Lowijs Perquin, Antoinette Nausikaa en Marc Philip van Kempen te gast bij Onbegane Grond.

Marc en Antoinette houden zich als kunstenaars vooral bezig met fotografie en film. Afgelopen zomer werkten zij aan een project binnen een psychiatrische instelling. In dit project, het Vijfde Seizoen, woonden zij drie maanden lang met de bewoners van de instelling op het terrein. Een aantal bewoners kreeg van hen een camera en filmde hun dagelijks leven. Met het materiaal stelden Antoinette en Marc een film samen.

Lowijs Perquin is psychiater en doet onderzoek naar zorgvernieuwing in de psychiatrie. Daarnaast is hij supervisor, opleider in de Pesso-therapie en coordineert hij de opleiding tot psychiater in GGZ-Buitenamstel. Hij is als vaste docent psychopathologie verbonden aan de Vrije Universiteit te Amsterdam.

Tijdens de avond wordt de film getoond en praten Antoinette, Marc en Lowijs door over de vraag Hoe breng je de maatschappij dichter bij de psychiatrie en andersom?


Lokatie: voormalig Volkskrantgebouw, Wibautstraat 150
Entree: 5 euro (inclusief drankjes) - Aanvang: 20:00 (deur open: 19:30)
Inschrijven: stuur een mailtje naar onbeganegrond@gmail.com (je krijgt een bevestiging)